Η πρόληψη των ασθενειών αποτελεί μία από τις προτεραιότητες των χοιροτροφικών μονάδων διαχρονικά και ακόμη περισσότερο σήμερα, με δεδομένο το πλήθος των κτηνιατρικών προκλήσεων, την οικονομική ζημιά που προκαλούν και τελικά το αναγκαίο κόστος της αντιμετώπισής τους.
Στην αλυσίδα παραγωγής και εκμετάλλευσης του χοιρινού κρέατος, πέραν των χοιροτροφικών μονάδων που αποτελούν τη βάση της πυραμίδας, κρίνεται απολύτως απαραίτητο και όλοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι φορείς να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα βιοασφάλεια, καθώς η συνεργασία των τεχνικών συμβούλων, των εμπόρων ζωοτροφών, των μεταφορέων κ.ο.κ είναι επιβεβλημένη για την αποτροπή μετάδοσης των ασθενειών.
ΒΙΟΑΣΦΑΛΕΙΑ ΧΟΙΡΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
Η οικονομική ευρωστία μιας χοιροτροφικής εκμετάλλευσης προϋποθέτει την εφαρμογή ενός κατάλληλα προσαρμοσμένου – στα δεδομένα της μονάδας – προγράμματος βιοασφάλειας, το οποίο:
- Θα ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο μετάδοσης παθογόνων και θα μειώσει το συνολικό τους φορτίο
- Θα βελτιώσει το επίπεδο υγείας και ως εκ τούτου θα επηρεάσει θετικά τις αποδόσεις των ζώων
Μέτρα βιοασφάλειας :
- Περίφραξη της μονάδας ώστε να διασφαλίζεται η είσοδος μόνο από ελεγχόμενο σημείο και αφού πρώτα γίνει απολύμανση.
- Ελαχιστοποίηση των επισκέψεων στο απολύτως απαραίτητο, μόνο με ρουχισμό της μονάδας.
- Ποδόλουτρα πριν την είσοδο σε κάθε θάλαμο/δωμάτιο.
- Ελαχιστοποίηση εισόδου οχημάτων και εφαρμογή λάκκων απολύμανσης με απολυμαντικό που ανανεώνεται σε προδιαγεγραμμένα χρονικά διαστήματα.
- Προμήθεια ζώων αναπαραγωγής ή/και σπέρματος από σταθερό, αξιόπιστο προμηθευτή με αναπαραγωγικές μονάδες υψηλού επιπέδου υγείας.
- Εφαρμογή κατάλληλα σχεδιασμένου πρωτοκόλλου προσαρμογής για τα νεοεισερχόμενα ζώα αναπαραγωγής.
- Εφαρμογή all in – all out.
- Απομάκρυνση κατοικίδιων ζώων από τους χώρους της μονάδας.
- Έλεγχος-καταπολέμηση εντόμων, τρωκτικών κ.λ.π.
- Καθαρισμός και απολύμανση του θαλάμου μετά την απομάκρυνση των ζώων.
- Κατάλληλη διαχείριση νεκρών ζώων – όχι πρόσβαση από κατοικίδια.
- Ελαχιστοποίηση της μετάδοσης ιών μέσω του νερού με απολύμανση του δικτύου με κατάλληλο απολυμαντικό.
- Μείωση του συνολικού φορτίου παθογόνων με απολυμαντικό σε τακτά χρονικά διαστήματα.
ΒΙΟΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ
Η εφαρμογή ενός προγράμματος βιοασφάλειας σε εργοστάσιο ζωοτροφών έχει στόχο να συμβάλλει στην προστασία της υγείας των ζώων και να μειώσει τις οικονομικές απώλειες όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Υπάρχουν 4 κρίσιμοι παράγοντες για την επιτυχία ενός τέτοιου προγράμματος:
- Ο εντοπισμός των απειλών
- Η εκτίμηση του ρίσκου
- Η επικοινωνία όλων των εμπλεκομένων φορέων
- Η επιβεβαίωση ότι το πλάνο είναι πρακτικό και αποτελεσματικό
Ο έλεγχος των παθογόνων στα εργοστάσια παραγωγής ζωοτροφών βασίζεται κυρίως στην πρόληψη. Απαραίτητη προϋπόθεση να διαθέτουν μία τάφρο απολύμανσης οχημάτων στην είσοδο τους (το περιεχόμενο πρέπει να ανανεώνεται τακτικά) από όπου περνάνε υποχρεωτικά όλα τα φορτηγά που εισέρχονται στο χώρο του εργοστασίου.
Μία πιθανή απειλή για τα εργοστάσια ζωοτροφών αποτελούν οι εισερχόμενες πρώτες ύλες. Το ρίσκο που σχετίζεται με τις πρώτες ύλες μπορεί να μειωθεί σημαντικά εάν εφαρμοστεί ένα αυστηρό πρόγραμμα αξιολόγησης των προμηθευτών.
Ένα παράδειγμα είναι ο περιορισμός των αγορών καλαμποκιού μόνο από προμηθευτές που μπορούν να εγγυηθούν ότι το καλαμπόκι αποθηκεύεται σε κλειστά σιλό. Αυτό περιορίζει τον κίνδυνο μετάδοσης παθογόνων μέσω των αποδημητικών πτηνών ή άλλων ζώων.
Ένα πρόγραμμα αξιολόγησης προμηθευτών θα πρέπει να περιλαμβάνει:
- Λίστα προμηθευτών
- Προδιαγραφές των εισερχόμενων συστατικών/Α’ υλών
- Ερωτηματολόγιο που αφορά τους προμηθευτές και αποτυπώνει τον τρόπο λειτουργίας τους, την εφαρμογή κανόνων ορθής βιομηχανικής πρακτικής, το εσωτερικό σύστημα αυτοελέγχου που εφαρμόζουν κ.ο.κ
Τα παραπάνω συμβάλλουν ώστε το εργοστάσιο ζωοτροφών να αναγνωρίσει το πιθανό ρίσκο και να αναπτύξει προληπτικούς ελέγχους ενάντια σε μία πιθανή απειλή.
Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες της βιομηχανίας για τη μετάδοση ασθενειών είναι μέσω των μεταφορών (είτε αυτές αφορούν τα οχήματα μεταφοράς ζωοτροφών είτε το ανθρώπινο δυναμικό).
α. Τα μέσα μεταφοράς είναι πιθανό να επισκέπτονται πολλές φάρμες ή άλλα εργοστάσια ζωοτροφών και συνεπώς είναι πολύ εύκολο να αποτελέσουν φορέα μετάδοσης της βιολογικής απειλής. Η σχολαστική απολύμανση των οχημάτων πριν από την είσοδο στο χώρο του εργοστασίου καθίσταται απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου μετάδοσης.
β. Ποδόλουτρα πρέπει να είναι τοποθετημένα σε όλα τα σημεία εισόδου του εργοστασίου και η χρήση τους επιβεβλημένη από οδηγούς, εργαζόμενους και επισκέπτες.
Κρίνεται επίσης, απολύτως απαραίτητος ο τακτικός έλεγχος των παρασίτων, των τρωκτικών και των πουλιών τα οποία αποτελούν πιθανούς τρόπους μετάδοσης εντός του εργοστασίου.
Το τελευταίο διάστημα έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στη βιοασφάλεια των εργοστασίων ζωοτροφών, καθώς οι τροφές αποτελούν αποδεδειγμένα ένα πιθανό μέσο μετάδοσης παθογόνων όπως PEDV, Salmonella και ASF (Αφρικανικής Πανώλης Χοίρων).
Ένα επιτυχημένο πρόγραμμα βιοασφάλειας απαιτεί τον εντοπισμό και την αξιολόγηση των κινδύνων και διαδικασίες ελέγχου για τους αναγνωρισμένους κινδύνους, καθώς και εκείνους που είναι πιθανόν να συμβούν σε μια συγκεκριμένη εγκατάσταση.
Η εφαρμογή ενός προγράμματος βιοασφάλειας απαιτεί χρόνο και κυρίως τη δέσμευση όλων όσων εργάζονται στο εργοστάσιο παραγωγής ζωοτροφών για τη τήρηση του προγράμματος. Μπορεί όμως να συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση του επιπέδου υγείας των μονάδων και κατ’ επέκταση στην οικονομική ευρωστία του κλάδου.
Πηγές
– Dr. Charles Stark and Roger Cochrane ‘Developing a feed mill biosecurity plan΄
Kansas State University. Grain Science & Industry-2016 POULTRY FEDERATION PROCEEDINGS
– Managing Pig Health: A Reference for the Farm, Michael R. Muirhead, Thomas J. L. Alexander, 5m Publishing, 2013